Τηλεγράφημα στην Κάρμεν

Όταν γυρνάω το μεσημέρι σπίτι και τους γείτονες που συναντώ τους βρίσκω μουρτζούφληδες και κακομίλητους, ξέρω ότι πιθανότατα δύο τινά συμβαίνουν: ο σκύλος μου ή ο ταχυδρόμος «χτύπησε» στη γειτονιά. Ο σκύλος, για να κλέψει κάθε τύπο υποδήματος που μπορεί να βρεθεί έκθετο σε αυλές ή σε σπίτια με ανοιχτές πόρτες. Ο ταχυδρόμος, για να μοιράσει απλόχερα λογαριασμούς.

Μόλις φτάσω στην εξώπορτα, είναι θέμα δευτερολέπτων να ανοίξω με (τρεμάμενο) το χέρι το γραμματοκιβώτιο και να δω τι από τα δύο συμβαίνει. Και καθώς ο σκύλος μου οδεύει σταθερά προς την ενηλικίωση, όλο και πιο συχνά η δυσαρέσκεια των γειτόνων μεταφράζεται σε άφιξη λογαριασμών που λες και είναι «συνεννοημένοι», φτάνουν πάντα μαζεμένοι και προκλητικά αδιάφοροι για το αν θα μπορέσεις να τους ξεπληρώσεις. Το άθροισμα των οφειλών δε, σου κόβει την ανάσα και κάθε μικροπολυτέλεια της άχαρης ζωής μας.

Ναι λοιπόν, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί οι εποχές που ο ταχυδρόμος υπηρετούσε το λειτούργημα της επικοινωνίας. Τότε που στον ταχυδρομικό σάκο ταξίδευαν οι ζωές των ανθρώπων, σφραγισμένες σε φάκελο.

Διαπιστώνω επί τη ευκαιρία επίσης, ότι γράμμα με την κλασσική έννοια, ουδέποτε έχω λάβει. Ούτε τηλεγράφημα φυσικά. Άλλωστε σήμερα, η τεχνολογία έχει αφαιρέσει κάθε λόγο ύπαρξης στο τηλεγράφημα. Κάποιες δεκαετίες πίσω όμως, αυτό κατείχε περίοπτη θέση στην επικοινωνία και χρησιμοποιούνταν από όλους για κάθε επείγουσα ή σοβαρή περίσταση.

Τηλεγράφημα ας πούμε διάλεξε να στείλει στην Κάρμεν, στη μακρινή Ισπανία, ένας εγχώριος θαυμαστής της.

(ε, καλά μεθαύριο ταξιδεύω για Ισπανία, καταλαβαίνεις, το μυαλό μου όλο γύρω εκεί τριγυρνά- με κάθε ευκαιρία)

Και τι της γράφει ο αθεόφοβος… διάβασε Μάρκο μου να δεις πόσο ξεκάθαρα κι απλά ήταν κάποτε τα πράγματα στις σχέσεις των δύο φύλων!

Απόψε Καρμεντσίτα μου μπαρκάρω απ' τον Περαία

και στη Σεβίλλη έρχομαι να κάνουμε παρέα

Έντάξει θα μου πεις, τηλεγράφημα είναι, αναλυτική αναφορά θα της έδινε; Ο αποστολέας δείχνει να έχει μια οικειότητα με την Κάρμεν, γι’ αυτό και μπαίνει κατευθείαν στο ψητό: «έρχομαι». Ή δείχνει έναν αυταρχισμό του τύπου «αποφασίζω και δε θα σε ρωτήσω κιόλας».

Γλυκιά μου Κάρμεν έρχομαι κοντά να γνωριστούμε

και δίχως άλλο κούκλα μου, ταιράκι να γινούμε

Αμ δε που γνωρίζονται… και αυτός έχει σκοπό να της κουβαληθεί… Πάλι καλά που στέλνει και το τηλεγράφημα να προειδοποιήσει. Και τι αυτοπεποίθηση «το δίχως άλλο…»!

Ξεκινά να ξεδιπλώνει τις χάρες του έλληνα για να προετοιμάσει το έδαφος:

Να δείς μπουζούκι να σταθείς με ανοιχτό το στόμα

που θα ξεχάσεις ξέρε το και τον Χερέδια ακόμα

(κακόμοιρε Χερέδια, τι βρίσκεται σε εξέλιξη ερήμην σου!)

Ε, και τώρα το κορυφαίο όλων:

Κι από τον ταύρο ξέρε το, δε θα 'χω αβαρία

γιατί έξι χρόνια έκανα χασάπης στα σφαγεία

Τα σχόλια είναι περιττά!

Τώρα όλο αυτό το στόρυ με την Κάρμεν, ανακάλυψα ότι όταν γράφτηκε (1939), είχε μεγάλο σουξέ και το τραγούδι αυτό είναι μόλις ένα από αυτά που βγήκαν εκείνη τη περίοδο και είχαν πρωταγωνιστές τον έλληνα Αντώνη και τη μυθική ισπανίδα Κάρμεν.

Με δυο λόγια (η κοπτοραπτική δική μου) η ιστορία δύο τέτοιων τραγουδιών:

Ο Αντώνης ο βαρκάρης ο σερέτης… θέλει πλούτη και παλάτια και της Κάρμεν τα δυο μάτια… επαράτησε τη βάρκα στο λιμάνι, κάτω στο Πασαλιμάνι … ταυρομάχος πάει να γίνει… Μα ο άκαρδος ο ταύρος τον σκοτώνει και στη γη τονε ξαπλώνει, σαν τον βλέπει η Κάρμεν κλαίει… χήρα παραπονεμένη

Και η εξέλιξη της ιστορίας μετά το θάνατο(;) του Αντώνη:

Ήρθε η Κάρμεν στην Αθήνα, την κληρονομιά να πάρει, του Αντώνη του βαρκάρη… Κει που γύριζε η καημένη, βλέπει κατατρομαγμένη μες την βάρκα τον Αντώνη… Αντωνάκη μου, ζεις ακόμη ή γελιέμαι;… Κάρμεν- Κάρμεν μη φωνάζεις… να πεθάνω ήταν κρίμα κι έκανα το ψευτοθύμα.

Αυτές λοιπόν ήταν εν συντομία οι περιπέτειες του Αντώνη και της Κάρμεν. Για εμπεριστατωμένη παρουσίαση της ιστορίας, κινηματογραφικής (από εκεί ξεκίνησαν όλα) και δισκογραφικής, σε παραπέμπω στο διαφωτιστικό ποστ του μπλόγκερ allou fun marx για να σου λυθεί κάθε απορία.

Παραθέτω το τραγούδι «Τηλεγράφημα στη Κάρμεν» στην πρώτη του εκτέλεση με τον Στράτο Παγιουμτζή και το Στελλάκη Περπινιάδη, αλλά οφείλω να αναγνωρίσω ότι το τραγούδι αυτό το πρωτογνώρισα στην επανεκτέλεση του από την Χ. Αλεξίου (Τα τσίλικα 1983).

---

«Τηλεγράφημα στην Κάρμεν»: σε στίχους του Β. Μαυροφρύδη, μουσική Π. Τούντα, πρώτη εκτέλεση Στράτος Παγιουμτζής και Στελλάκης Περπινιάδης 1939.

«Ο Αντώνης ο βαρκάρης»: Στίχοι: Πιπίτσα Οικονόμου (ψευδώνυμο του Μ. Μάτσα), μουσική Σπύρος Περιστέρης, πρώτη εκτέλεση: Μάρκος Βαμβακάρης και Απόστολος Χατζηχρήστος 1939.

«Η Κάρμεν στην Αθήνα» Στίχοι: Πιπίτσα Οικονόμου (ψευδώνυμο του Μ. Μάτσα), μουσική Σπύρος Περιστέρης με το Στράτο Παγιουμτζή και τον Μάρκο Βαμβακάρη 1939.